DIRETUR REKURSU HUMANU ENSERA FORMASAUN TÉKNIKU DIVERSIFIKASAUN PRODUTU IHA VIQUEQUE
Viqueque, 9 Jullu 2025 (TATOLI) – Diresaun Jerál Indústria (DJI), liuhusi Diresaun Nasionál Indústria Manufatureira (DNIM), hala’o formasaun tékniku ba diversifikasaun produtu agrikola iha Suco Uma Uain Craic. Posto Administrativu Viqueque Vila, hosi loron 4 to'o 9 Jullu 2025. Formasaun ne’e fó orientasaun ba grupu empresaria lokal JENU FERDES atu transforma nu’u sai Cooking Oil hanesan alternatifu ba autonomia produsaun lokal.
Formasaun ida-ne’e parte hosi esforsu Ministeriu Komérsiu no Indústria (MCI) atu impulsiona diversifikasaun ekonómika no valoriza setor agríkola nudar base industriál. Inisiativa ne’e fó hanoin ne’ebé klaru ba governu atu redus dependénsia hosi importasaun no hatama produtu lokal ba merkadu internasional.
Objetivu Formasaun
Durante loron lima, partisipante sira hetan kapasita teknika kona-ba: Transformasaun nu’u ba Cooking Oil ho teknologia simples; Kria alternatifu ba estabilidade preços ai-han, inklui Cooking Oil, iha merkadu doméstiku; Substituisaun importasaun produto hanesan mina bimoli; Aumenta kualidade no produktividade indústria lokal; Fó konhesimentu no habilidade ba empresáriu foun, liu-liu jovem sira iha área rurais.
Diretur Nasionál Rekursu Humanu Sr. Jorge Ferreira, reprezenta Eselénsia Ministru MCI iha enseramentu ne’e haktuir katak; “Setor agríkola nuudar potensiál boot ida, no produtu orgániku lokal mak bele sai força ekonomia komunidade. Hodi dalan ida nee, jovem sira presija orientasaun, inspirasuan no akompanhamentu atu transforma ideia ba negosiu.”
Jovem no Espírito Empresarial
Formasaun teknika ne’e hetan partisipasaun ativa hosi jovem foin-sa’e sira, ne’ebé iha motivasaun atu aprende no halo inovasaun. Programa formasaun mak parte integra ba estratéjia governu atu kuda espírito empreendedorizmu ba jerasaun foun.
Segundo dados estatístiku nian, 75% populasaun Timor-Leste iha faze idade produtivu. MCI fiar katak, ho orientasaun klaru, jovem sira bele sai motor prinspipal ba transformasaun ekonomia nasional, liu-liu iha seitor mikro, pequena no média empresa.
Kompetisaun Negosiu Inovativu
Formasaun ida-ne’e mos konsidera hanesan preparasaun ba partisipasaun iha Kompetisaun Negósiu Inovativu Nasional (KNI-5). Grupu ne’ebé envolve iha formasaun sei apresenta planu negosiu, defende ideia sira ba painel avaliasaun, hodi konkure ba fó premio, aksesu ba fundu inovativu, no oportunidade kreditu.
MCI através DJI sei kontinua monitoriza no fasilita informasaun teknika ba grupu sira ne’ebé interesa iha diversifikasaun produtu. Akompanhamentu regular sei fó seguransa ba sustenabilidade atividadi ekonomika iha nivel municipál.
Diretur RH Sr. Jorge Ferreira, iha mensajen hateten, “Negósiu la fásil, maibé bele sai realida positivu se iha ideál klaru, planu estrutura, no suporta tékniku. Dalan ba susesu mak tenke hahu hosi buat ki’ik ho determinasaun boot.”
Formasaun iha Viqueque sei hatudu ezemplu konkretu kona-ba inovasaun lokal, lideransa jovem, no kontribuisaun direta ba dezenvolvimentu sustentável Timor-Leste nian.
Enseramentu ba formasaun ne’e partisipa husi Diretur Nasional Planeamentu MCI, Coamandante PNTL Posto Administrativo Viqueque vila, Autoridade Suco, IADE, ADRA, Saude Alimantar, Inan-aman, taka ho entrega sertifikadu ba partisipante ne’ebé partisipa formasaun durante loron lima nia laran.